Λιποδιαλύτες για γρήγορο αδυνάτισμα: Ευλογία ή Απειλή;
Διαβάστε επίσης: Γιατί παχαίνουμε; Η παθοφυσιολογία της παχυσαρκίας
Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής της σύγχρονης κοινωνίας επιτάσσουν την ανθρώπινη απαίτηση για ικανοποιητικά αποτελέσματα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Δεδομένου ότι η παχυσαρκία και τα περιττά κιλά αποτελούν ίσως το υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα υγείας που απασχολεί τον άνθρωπο στην καθημερινότητά του, ο τελευταίος προσπαθεί συνεχώς να βρει εύκολους και αποτελεσματικούς τρόπους αδυνατίσματος, που να μην περιλαμβάνουν την κουραστική και χρονοβόρα σωματική άσκηση, ή τις στερητικές δίαιτες. Οι λεγόμενοι λιποδιαλύτες, ουσίες δηλαδή που υπόσχονται μείωση του σωματικού βάρους μέσω επιτάχυνσης της καύσης των λιπών, είναι ένας από αυτούς τους τρόπους.
Δυστυχώς, η ιατρική επιστήμη διαθέτει πολύ λίγα δεδομένα για να υποστηρίξει το προφίλ αποτελεσματικότητας και ασφάλειας αυτών των ουσιών. Στο παρόν άρθρο του my-Fitness.gr θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε συνοπτικά τους επικρατέστερους λιποδιαλύτες, καθώς και να προσδιορίσουμε το αν τελικά κάνουν αυτό που υπόσχονται, ή αν πρόκειται για ένα μύθο που μπορεί να έχει βλαβερές επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.
Εισαγωγή
Η παχυσαρκία αποτελεί σήμερα ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Για την αντιμετώπισή της εμφανίζονται ολοένα και περισσότερες μη συμβατικές μέθοδοι και φαρμακευτικοί παράγοντες που υπόσχονται γρήγορη και αποτελεσματική μείωση του σωματικού βάρους. [1] Αυτή τη στιγμή, η εν λόγω αποτελεσματικότητα υποστηρίζεται από πολύ λίγα, ή και αμφισβητούμενα, επιστημονικά δεδομένα. [2] Αλλά ακόμα και οι φαρμακευτικοί παράγοντες που πραγματικά επιτυγχάνουν τον παραπάνω στόχο, συχνά φαίνεται να έχουν και σοβαρές παρενέργειες, ή, κατά την παρασκευή τους, επιμολύνονται και με άλλες επικίνδυνες ουσίες, όπως είναι για παράδειγμα η 2, 4 δινιτροφαινόλη (2, 4 Dinitrophenol – DNP). [3] Τέτοιοι παράγοντες είναι οι λιποδιαλύτες, οι οποίοι θεωρείται ότι αυξάνουν το μεταβολισμό της καύσης των λιπών, ωθούν τον οργανισμό στο να καταναλώνει εύκολα περισσότερες θερμίδες και επιταχύνουν την αποδόμηση του επικίνδυνου λιπώδους ιστού. [4]
Tα χάπια αδυνατίσματος
Σήμερα υπάρχουν τρία κυρίαρχα συστατικά από τα οποία φτιάχνονται τα χάπια αδυνατίσματος: α) η εφέδρα (ή αλλιώς Ma Huang) που εμπεριέχει την εφεδρίνη β) η καφεΐνη και γ) η ασπιρίνη (που εξάγεται από την ιτιά τη λευκή). Ο συνδυασμός χορήγησης της ασπιρίνης με την καφεΐνη αυξάνει τη δράση της εφεδρίνης, η οποία με τη σειρά της προκαλεί βραχυπρόθεσμα μείωση του σωματικού βάρους μέσω απώλειας της όρεξης. [5] Εδώ οφείλουμε να σημειώσουμε ότι προς το παρόν δεν υπάρχει καμία μελέτη, που να καταγράφει το βαθμό μείωσης του σωματικού βάρους σε συστηματική χρήση αυτών των χαπιών για περισσότερο από έξι μήνες. Παρόλα αυτά, υπάρχουν σαφή στοιχεία που συσχετίζουν την κατάχρηση των παραπάνω ουσιών με πλήθος ανεπιθύμητων ενεργειών, όπως ναυτίες, εμέτους, άγχος, αϋπνίες, κεφαλαλγίες, επιληπτικές κρίσεις, εγκεφαλικό, ψυχώσεις, εθισμό, αφυδάτωση, αρτηριακή υπέρταση, ταχυπαλμίες, αρρυθμίες και έμφραγμα. Ωστόσο, οι πιο σοβαρές από αυτές τις παρενέργειες, όπως το εγκεφαλικό, το έμφραγμα και οι ψυχώσεις, δεν έχουν τεκμηριωθεί επαρκώς, ως άμεσα σχετιζόμενες με τη συστηματική κατανάλωση του συνδυασμού επινεφρίνης και καφεΐνης. [6]
Ειδικότερα η καφεΐνη, ένα αλκαλοειδές που ως χάπι απώλειας βάρους είχε απαγορευτεί από τον Οργανισμό Ελέγχου Φαρμάκων και Τροφίμων των Η.Π.Α. (Food and Drug Administration – FDA), θεωρείται γενικά ότι είναι ένα τονωτικό που αυξάνει την εγρήγορση και την αντοχή για σωματικές δραστηριότητες, επάγοντας έτσι την καύση των λιπών, άρα και τη μείωση του σωματικού βάρους. [7] Ωστόσο, μελέτες δείχνουν ότι η διουρητική της δράση είναι αυτή που προκαλεί απώλεια υγρών από τον οργανισμό και τελικά μια πλασματική μείωση του βάρους, χωρίς όμως ταυτόχρονα να έχουμε και πραγματική καύση του αποθηκευμένου λίπους. Αντίθετα, συστηματική κατανάλωση καφεΐνης αυξάνει το άγχος και το στρες, με αποτέλεσμα να υπερεκκρίνονται ορμόνες όπως η κορτιζόλη και η επινεφρίνη (η γνωστή μας αδρεναλίνη). Αυτές με τη σειρά τους όχι μόνο αυξάνουν την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερίνη, αλλά προδιαθέτουν σε απορρύθμιση των μηχανισμών ελέγχου του σωματικού βάρους και οδηγούν σε αύξηση της όρεξης. Ειδικά η κορτιζόλη, προκαλεί επιπλέον εντοπισμένη συσσώρευση του σπλαγχνικού λίπους στην κοιλιά. [8]
Οι λιποδιαλύτες
Πραγματικά είναι άπειρο το πλήθος των αποκαλούμενων λιποδιαλυτών, που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Οι πιο δημοφιλείς λιποδιαλύτες είναι η καφεΐνη που αναλύσαμε παραπάνω, η L - καρνιτίνη, η ταυρίνη, το πράσινο τσάι, η φορσκολίνη, τα φαιοφύκη, η φουκοξανθίνη, το χρώμιο και το συζευγμένο λινολεϊκό οξύ.
H L - καρνιτίνη είναι μια ουσία παρόμοια με τις βιταμίνες, συντίθεται στο ήπαρ και τους νεφρούς, αλλά ταυτόχρονα την προσλαμβάνουμε και με τη διατροφή μας από το κόκκινο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η φορσκολίνη παράγεται από το ινδικό βότανο Coleus Forskohlii, η φουκοξανθίνη είναι ένα καροτενοειδές που βρίσκεται στα καφέ φύκια (Undaria pinnatifida) και η ταυρίνη είναι ένα αμινοξύ που χρησιμοποιείται σε ορισμένα ενεργειακά ποτά. Οι τέσσερις αυτές ουσίες, αν και έχουν συσχετιστεί με αυξημένο μεταβολισμό καύσης των λιπών, στην πράξη δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ότι παρέχουν και μείωση του σωματικού βάρους.
Από τη μία, η L - καρνιτίνη και η φορσκολίνη απαιτούν κατανάλωση τρομερά μεγάλων ποσοτήτων προκειμένου να επιτευχθεί ένα πολύ μικρό όφελος μείωσης σωματικού βάρους. Από την άλλη, για τη φουκοξανθίνη υπάρχει αυτή τη στιγμή μόνο μία μελέτη η οποία υποστηρίζει την ιδιότητά της να μειώνει το σωματικό βάρος σε ανθρώπους. Τέλος, οι μελέτες που γίνανε για την ταυρίνη ήταν έτσι σχεδιασμένες, που δεν μπορούν να βγουν ασφαλή και μη αμφισβητούμενα συμπεράσματα. [9] Παρόμοια ιστορία έχει και το χρώμιο, ένα ιχνοστοιχείο που βρίσκεται σε φαγητά όπως η ζύμη της μπύρας, το τυρί, τα μανιτάρια, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα ψάρια, τα αυγά και το κρέας. Αν και αρχικά οι πρώτοι ερευνητές θεώρησαν, ότι η αυξημένη πρόσληψη χρωμίου μειώνει την αναλογία λιπώδους και μη λιπώδους ιστού, ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτά δεν επιβεβαιώθηκαν από μεταγενέστερες μελέτες. [10]
Τελικά, μόνο το πράσινο τσάι φαίνεται να υπόσχεται κάτι όσον αφορά την απώλεια σωματικού βάρους μέσω της αύξησης του ρυθμού καύσης των λιπών. Φυσικά πρέπει να σημειωθεί ότι το πράσινο τσάι εμπεριέχει και αυτό καφεΐνη, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει κανείς να έχει κατά νου και τις αντίστοιχες ανεπιθύμητες παρενέργειες σε ενδεχόμενη υπερκατανάλωσή του. Φαίνεται μάλιστα ότι οι ευεγερτικές επιπτώσεις του πράσινου τσαγιού πολλαπλασιάζονται, όταν αυτό συνοδεύεται από σωματική άσκηση. [9] Συστηματικές μελέτες σε διαφορετικούς πληθυσμούς, όπως Καυκάσιους, Κινέζους και Ιάπωνες, ανέδειξαν διαφορές στις ευεγερτικές επιδράσεις του πράσινου τσαγιού, ακριβώς γιατί οι άνθρωποι στα λιγότερο θερμά κλίματα καταναλώνουν και περισσότερο λιπαρά φαγητά. Για το λόγο αυτό, σε μια προσπάθεια να προσδιοριστεί το όφελος του πράσινου τσαγιού σε τροπικές περιοχές, έγινε σχετική μελέτη σε παχύσαρκα άτομα στην Ταϊλάνδη. Οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι όντως, μια ημερήσια κατανάλωση πράσινου τσαγιού μπορεί να επιταχύνει την κατανάλωση ενέργειας και την καύση των λιπών, εντός 3 μηνών από την έναρξη της συστηματική χρήσης του ροφήματος. Παρόλα αυτά, όπως και με την εφέδρα, μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της καθημερινής κατανάλωσης πράσινου τσαγιού δεν προσδιορίζονται ούτε από την Ταϊλανδική μελέτη. [11]
Συμπεράσματα
Είναι σίγουρο ότι όλοι μας έχουμε, και θα έχουμε στο βάθος του μυαλού μας, την άποψη ότι είναι δυνατό να χάσουμε γρήγορα και ανώδυνα βάρος χωρίς την καθοριστική συμβολή της σωματικής άσκησης. Ωστόσο, το άρθρο αυτό του my-Fitness.gr κάνει περισσότερο σαφές, ότι οι λεγόμενοι λιποδιαλύτες έχουν από ελάχιστη έως καθόλου χρησιμότητα στη μείωση του βάρους μέσω πραγματικής καύσης των λιπών. Η δε κατάχρησή τους, ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες για τον οργανισμό μας.
Τελικά η υγιεινή διατροφή και η σωστή σωματική άσκηση είναι τα μόνα ασφαλή όπλα, που έχουμε μέχρι στιγμής για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και των περιττών κιλών.
Γράφει για το my-Fitness.gr,
ο Ιατρός - Διδάκτορας Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.,
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..